آشنایی با مفاهیم و کلیات مدرسه هوشمند
هوشمندسازی مدارس، مفهومی است نوین که نه تنها در کشور ما بلکه در بسیاری از کشورهای جهان، مراحل آزمایشی و ابتدایی خود را میگذراند. از این رو آگاهسازی و توانمندسازی ارکان اصلی هوشمندسازی مدارس من جمله مدیران آموزش و پرورش، کارشناسان مدارس هوشمند، مدیران مدارس، معلمین و دانشآموزان در مراحل اولیه طرح، به عنوان عامل کلیدی موفقیت به شمار میرود.
طرح راهبردی هوشمندسازی مدارس
طرح راهبردی هوشمندسازی مدارس بر اساس فرمایشات حضرت امام خمینی (ره)، منویات مقام معظم رهبری، سیاستهای کلی نظام، سند چشمانداز، نقشه جامع علمی کشور، برنامه درس ملی و قانون پنج ساله توسعه، طراحی و عملیاتی گردیده است. در این برنامه معلم نقش کلیدی دارد، کتاب جایگاه خاص خود را دارد و هدف گذاری برای آموزش دانشآموزان ، معلمان و اولیا (خانواده) مورد تاکید قرار گرفته است .
گوشه ای از این فرمایشات :
دستگاههای آموزشی متعهد و دلسوز برای نجات کشور، اهمیت ویژهای در حفظ نوپایان و جوانان عزیزی که استقلال و آزادی کشور در آینده منوط به تربیت صحیح آنان است، قائل باشند. امام خمینی (ره)
تحول آموزش و پرورش یک کار بنیادی است که مدیر و در رأس تشکیلات است، باور نداشته باشد که این کار عملى است، بدانید قطعاً نخواهیم رسید، باید باور کنیم. مقام معظم رهبری
هوشمند سازی
در فرایند هوشمند سازی و ایجاد فضای آموزشی نوین، علاقه مندی های فکری و ذهنی و نیز همکاری های حرفه ای ، مورد تشویق قرار گرفته و پشتیبانی می شوند. با رویکرد تحولی طرح هوشمند سازی جریان تعلیم و تربیت با توجه به پیشرفتهای علمی و فناوری و نیازها و مهارتهای زندگی امروز تغییر می یابند و با تنوع در رسانههای آموزشی و متنوعسازی فضا و محیطهای یاددهی و یادگیری در برنامه درسی ملی، این امکان را فراهم خواهد ساخت تا دانشآموزان و معلمان تجارب جدیدی را در حوزه دانش و پژوهش کسب نمایند. هدف از هوشمندسازی مدارس تربیت دانشآموزانی پژوهش محور و پژوهش گر میباشد. بکارگیری دانش و فناوری برتر، زمینهساز تربیت مدیران فردای میهن اسلامی می باشد.
مدرسه هوشمند
هر مدرسه ای که دارای زیر ساخت توسعه یافته فناوری اطلاعات باشد و در آن محیط یادگیری و یاددهی مبتنی بر محیط چند رسانه ای شود و مدیریت مدرسه توسط یک سیستم یکپارچه اداره شود که معلمان آموزش دیده باشند و بالاخره ارتباط بین مدارس هوشمند در کل کشور برقرار شود، ما به چنین مدرسه ای مدرسه هوشمند می گوییم.
تعریف مدرسه هوشمند
مدرسه ای است که درآن روند اجرای کلیه فرآیندها اعم از مدیریت، نظارت، کنترل، یاددهی – یادگیری، منابع آموزشی و کمک آموزشی، ارزشیابی، اسناد و امور دفتری، ارتباطات و مبانی توسعه آنها، مبتنی بر فاوا و در جهت بهبود نظام آموزشی و تربیتیِ پژوهش محور طراحی شده است.
در واقع مدرسه هوشمند مدرسهای فیزیکی است که کنترل و مدیریت آن، مبتنی بر فنآوری رایانه و شبکه انجام میگیرد و محتوای اکثر دروس آن الکترونیکی و سیستم ارزشیابی و نظارت آن هوشمند است.در چنین مدرسهای یک دانشآموز هوشمند، با صرف وقت بر روی موضوعات به شکل مستمر، منابع و قابلیتهای اجرایی خود را توسعه و تغییر میدهد و این نکتهای است که به مسؤولان مدرسه اجازه میدهد تا با توجه به تغییرات بهوجود آمده و افزایش سطح اطلاعات دانشآموزان، آنها را برای اخذ اطلاعات جدید آماده نمایند.
ویژگی مدرسه هوشمند
در مدرسه هوشمند، برنامه درسی محدود کننده نیست و به دانش آموزان اجازه داده می شود از برنامه درسی خود فراتر گام بردارند. در این مدرسه، روش تدریس براساس دانش آموز محوری است .تأکید بر مهارت های فکر کردن و فراهم ساختن محیط یاددهی ـ یادگیری، از راهبردها و خط مشی های مدرسه هوشمند است.به طور مثال ارکان اصلی نقشه راه مدارس شهر تهران در جدول زیر بدین صورت تعریف و دسته بندی شده است .
تفاوت اهداف در مدارس هوشمند و سنتی
در نظام آموزشی سنتی افزایش اطلاعات دانشآموز و معلمین هدف بوده است یعنی نظام به دانشآموزی که وارد مدرسه میشد،باید فقط اطلاعات میداد و هرگز تصور این که خود دانشآموز نیز مولد باشد وجود نداشت اما این اهداف به کلی در حال از بین رفتن است، هدف جدید در نظامهای آموزشی، آموزش برای اطلاعات نیست بلکه آموزش برای کارآفرینی است به طوری که دانشآموز در هر مقطع زمانی که مدرسه را رها نماید بتواند وارد محیط کار شود. در کشورهای معدودی که مدارس هوشمند دارند نتایج خوبی در این زمینه به دست آوردهاند.
در ادامه مطلب به فرایند یک روز کاری و تحصیلی یک معلم ( زیست شناسی ) و دانش آموز در یک مدرسه هوشمند در مالزی اشاره می کنیم . لازم به توضیح است که هر چند ممکن است این روز کاری کمی اغراق آمیز به نظر برسد اما کلیت و رویکرد این گونه مدارس را شاهد خواهیم بود .
یک روز کاری معلم در مدرسه هوشمند
- ورود به سیستم حضوروغیاب معلمان جهت بررسی تکالیف و فعالیت های انجام شده دانش آموزان و هم چنین حضور و غیاب روزانه شاگردان
- تدریس درباره تقسیم سلولی با بهره گیری از ابزار چند رسانه ای
- پاسخ به امیل های ارسالی از سوی شاگردان، والدین و همکاران
- به روز رسانی کردن نمرات و پرونده ارزیابی شاگردان برای ارایه در نشست انجمن اولیا و مربیان
- جستجو در اینترنت برای پیدا کردن سایت های مناسب دانش آموزان جهت تحقیق بر روی موضوع مهندسی ژنتیک
- شرکت در یک کنفرانس ویدئویی مختص مدرسان زیست شناسی جهت تعیین استانداردهای دولتی
- ارزیابی دروس جدید کلاس های زیست شناسی بر اساس دستورالعمل وزارت آموزش و پرورش
یک روز تحصیلی دانش آموز در مدرسه هوشمند
- ورود به سیستم حضور و غیاب الکترونیکی،مرور فعالیتهای روزانه در بولتن الکترونیکی مدرسه
- شرکت در یک ویدیو کنفرانس درباره گسترش ایدز در آسیا
- گوش دادن به ارایه چند رسانه ای دبیر علوم درباره مدل اتمی
- کنترل کردن ایمیل در طی زمان استراحت
- ارائه یک گزارش شفاهی در مقابل کلاس که پس از ضبط در پوشه نمونه کارهای دانش آموز قرار می گیرد
- سازماندهی اطلاعات جمع آوری شده در پروژه ای درباره آلودگی آب در جامعه و استفاده از آن برای نوشتن یک گزارش در مورد مشکلات فعلی و راه حل های ممکن
- بازی با یک نرم افزار گروهی شبیه ساز کامپیوتری، برای کشف آفریقا از طریق واقعیت مجازی و حسگرهای صوتی
- ارسال الکترونیکی پیش نویس یک گزارش به دیگر اعضای گروه برای اظهار نظر کردن و تصحیح مطلب
- پرسش از معلم زبان در مورد اشکالات و سوالات پیش آمده از کلاس امروز
عوامل موفقیت در ایجاد و عملیاتی کردن مدارس هوشمند:
- همه دست اندرکاران باید در پشتیبانی مدارس هوشمند متعهد باشند.
- ارتقاء تخصصی و مداوم معلمان و مدیران مدارس، کارکنان اداری و سایر پرسنل آموزش و پرورش باید برقرار باشد.
- منابع و سرمایه های کافی باید فراهم باشد.
- سیاستها، مقررات، استانداردها و خط مشی های پشتیبانی مدارس هوشمند باید ایجاد شود.
- باید تلاش های مؤثر، مداوم و هم افزا همه مؤسسات آموزشی وجود داشته باشد.
- مدارس باید فرایندهایی را اجراء کنند که نیازهای کارائی و اثربخشی را نشان دهد.
- منابع IT برای تسهیل امکان پشتیبانی و نگهداری مداوم آن باید به اندازه کافی توسعه یابد.
- همچنین پیشنهاد می شود که مکانیزم فراگیری برای ارزیابی و نظارت بر برپایی مدارس هوشمند تعبیه شود که تعادل اختیارات و مسئولیتهای دست اندرکاران مدرسه هوشمند را تضمین کند.